Skip to main content
Inloggen Van Dale Online

Van Dale

  • Inloggen Van Dale Online
  • Producten
  • Onderwijs
  • Zakelijk
  • Taaltrainingen
    • Werkwoordspelling
    • Correct Nederlands
    • Helder zakelijk schrijven
    • Zakelijke correspondentie
    • Masterclass Nederlands
    • Maatwerk / In-company
    • Testimonials
  • Gratis woordenboek
    • Gratis Rijmwoordenboek
  • Klantenservice

Column: We moeten van het gas af. Maar hoe komen we aan dat woord?

29-04-2022 29-04-2022 -
Leren - Weten - Ontspannen - vandale

Het woord gaswapen werd tot voor kort meestal gebruikt voor gifgassen die als wapen worden ingezet in een oorlog. Sinds de Russische inval in Oekraïne heeft datzelfde woord echter een totaal andere betekenis. Het verwijst naar aardgas dat wordt gebruikt als chantagemiddel in een economische oorlog, waarbij de leverancier de levering stopzet of dreigt stop te zetten als de afnemer niet aan zijn voorwaarden voldoet.

In beide betekenissen is gaswapen gevormd met het woord gas, dat als verkorting kan dienen van aardgas, biogas, campinggas, darmgas, kolengas, moerasgas, schaliegas en honderden vergelijkbare samenstellingen.

De Russen, die het gaswapen momenteel inzetten tegen het Westen, zijn voor hun woord gaz overigens schatplichtig aan het Nederlands. Het was namelijk de Brusselse arts, filosoof en alchemist Jan Baptiste van Helmont (1579-1644) die de basis legde voor de naam van dit ‘vluchtige goud’. In zijn speurtocht naar een wondermiddel tegen alle kwalen, wist Van Helmont koolzuurgas te bereiden. Hij noemde die ‘damp die uit gistende vloeistoffen opstijgt’ gas.

Dat woord kwam niet helemaal uit de lucht vallen. Onder alchemisten was het namelijk gebruikelijk de lucht te typeren met het Griekse woord chaos, dat eigenlijk ‘lege ruimte’ betekent, maar ook ‘de stof waaruit de aarde bestond voordat de Schepper er vorm aan gaf’.

Het koolzuurgas dat Van Helmont ontdekte, deed hem blijkbaar aan lucht denken, want hij noemde het chaos, maar paste dat Griekse woord wel meteen aan het Nederlandse klanksysteem aan: gas. Al snel daarna verspreidde dit woord zich over alle Europese talen, waaronder dus ook het Russisch.

 

Ton den Boon, Nederlands hoofdredacteur van de Dikke Van Dale

Vorig artikel
Volgend artikel

Gerelateerde artikelen

Blog image Blog image
Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale? | Deel IX: Leuke dingen voor de mensen
21 februari 2019
Blog image Blog image
Moet kiplekker uit Van Dale?
25 juni 2021
Blog image Blog image
Nieuwe rubriek: Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale?
08 juni 2018
Woord van de Dag
boerburgerberaad

Vroeger zou je een drieledige samenstelling waarvan de eerste twee leden een partij noemen met een koppelteken spellen: werkgevers-werknemersoverleg, moeder-zoonrelatie, man-frouwfirma. Maar sinds de komst van de BoerBurgerBeweging, waarin tussen Boer en Burger geen koppelteken staat, lijken andere samenstellingen met …

Het bericht boerburgerberaad verscheen eerst op Taalbank.

Lees verder

Search form

Aanbevolen artikelen

  • De Woorden van de Week – week...
    - 18-03-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 11-03-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 06-03-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 25-02-2023

 

Over Van Dale

Mensen begrijpen elkaar en de wereld beter als er geen taalbarrières zijn. Daarom biedt Van Dale je taaloplossingen op elk niveau. Van de bekende ‘Dikke’ of ‘Grote’ Van Dale en (online)woordenboeken in verschillende talen, tot taaltrainingen, databestanden en de handige Van Dale-app. Scholen maken dagelijks gebruik van onze complete schoolpakketten, bedrijven gebruiken onze online synoniemen-, verklarende en juridische woordenboeken. En met onze Van Dale Taaltrainingen maken we van iedereen een taalprofessional.



Van Dale App

 

Van Dale App - App StoreVan Dale App - Google Play Store

Servicepagina’s

  • Privacybeleid
  • Partners
  • Over Van Dale
  • Actuele storingen en onderhoud

Meer Van Dale

  • Probeer Van Dale Online
  • Van Dale Professioneel
  • Van Dale op school
  • Woord van het Jaar
  • Gratis rijmwoordenboek
  • Van Dale Lidwoorden
  • Van Dale Puzzelwoorden
  • Van Dale Synoniemen

Contact

  • Contact
  • Klantenservice
  • Routebeschrijving
  • Vacatures
  • Uw gegevens inzien, aanpassen of verwijderen

© Copyright 2023 Van Dale Uitgevers

  • Sitemap
  • Colofon
  • Voorwaarden
  • Twitter
  • Facebook
  • Linkedin