Hét woord dat is blijven hangen van de Algemene Beschouwingen, is postcoderacisme. Met die term serveerde Denk-voorman het plan van VVD-fractieleider Dijkhoff af om criminaliteit in probleemwijken harder te bestraffen:

Dijkhoff denkt dat dit juist nodig is in wijken waar de integratie is ‘mislukt’, waar ‘parallelle samenlevingen’ zijn ontstaan en waar bewoners zuchten onder criminaliteit of ‘de lokale geestelijke’.

Daarbij heeft Dijkhoff met een half oog gekeken naar Denemarken, ‘waar zo gettovorming wordt bestreden en verplichte lessen komen in democratische waarden en tradities’, aldus het Algemeen Dagblad vandaag. Juristen hebben hier echter grote twijfels bij: het voorstel om criminaliteit die wordt gepleegd in achterstandswijken harder te bestraffen dan elders, zou tegen de rechtsgelijkheid ingaan.

Het woord postcoderacisme is gevormd naar analogie van postcodediscriminatie, dat sinds 2003 nu en dan in de kranten figureert en aanvankelijk werd gebruikt ter aanduiding van de ongelijke behandeling van banken bij de verstrekking van woninghypotheken: woningen in bepaalde postcodegebieden zouden bijvoorbeeld niet of tegen slechtere voorwaarden met een hypotheek kunnen worden belast.

Of postcoderacisme in dit geval de juiste typering is, valt zeer te betwijfelen. Die term veronderstelt dat mensen van een bepaalde etniciteit bij elkaar wonen in bepaalde postcodegebieden, die je dan etnische getto’s zou kunnen noemen. In Nederland zijn er echter (nog) geen getto’s: ook in de wijken die Dijkhoff op de korrel heeft, wonen mensen van verschillende etnische achtergronden door elkaar. Strikt genomen neemt de voorgestelde maatregel van Dijkhoff daarom geen specifieke bevolkingsgroep op de korrel en is de term racisme dus niet van toepassing.

Postcodediscriminatie zou in dit geval een veel betere typering zijn geweest, maar omdat racisme nu eenmaal een nog gevoeliger woord is dan discriminatie, zal Kuzu wel voor postcoderacisme hebben gekozen. Nou ja, hij heeft er in elk geval alle dagbladen mee gehaald, want er is vandaag (haast) geen krant waar het woord niet in te vinden is.

Het is gelukkig bijna niet voorstelbaar dat postcoderacisme in ons taalgebied zal beklijven, tenzij als dysfemisme van postcodediscriminatie, welk woord overigens langzamerhand wel een plaatsje in het woordenboek verdient.

Definitie

postcoderacisme (o, g.mv.) vorm van racisme waarbij personen van een bepaalde etniciteit die bij elkaar wonen in een bepaald postcodegebied, bv. een getto, systematisch anders worden behandeld dan personen (ongeacht hun etniciteit) in andere postcodegebieden

Alle kranten schrijven vandaag over de rijksbegroting en de miljoenennota. Een feestbegroting oordelen sommige commentatoren, een opinieschrijver in het Financieele Dagblad houdt het op een mooiweerbegroting, een nog vrij onbekend woord voor wat ook wel een jubel– of juichbegroting wordt genoemd.

Er zijn natuurlijk ook commentatoren die vinden dat de burger juist te weinig profiteert van de ‘economische rugwind’, terwijl economische zwartkijkers – of zo u wilt realistische economen – erop wijzen dat het kabinet eenmalige meevallers op een onverstandige manier aan het verjubelen is door er structurele uitgaven mee te financieren.

Veel nieuwe woorden leveren de rijksbegroting en de miljoenennota vanochtend echter niet op in de kranten, of het moest het woord koopkrachtsnoepje zijn, dat vanochtend zijn debuut maakt in De Volkskrant:

Hoewel de regering dus geld opzijzet voor de hongerwinter, heeft zij toch geld weten te vinden voor extra koopkrachtsnoepjes. Daardoor gaan gezinnen er in doorsnee niet 1,3 maar 1,5 procent in koopkracht op vooruit. Het kabinet heeft de burgers op de valreep ruim 700 miljoen euro cadeau gedaan door minder inkomstenbelasting te heffen dan eerder gepland. Ook mkb-ondernemers krijgen een onverwacht belastingcadeautje in box 2.

Koopkrachtsnoepje is een metafoor voor een financiële meevaller voor de burger waardoor diens koopkracht stijgt. Koopkrachtsnoepje herinnert aan de uitdrukking het snoepje van de week waarmee grootgrutter De Gruyter vroeger klanten aan zich bond en naar zich lokte. Het gebruik van koopkrachtsnoepje suggereert dan ook dat De Volkskrant vindt dat het kabinet de burger probeert te paaien door hem wat meer financiële speelruimte te geven.

Koopkrachtsnoepje is gevormd met snoepje in de metaforische betekenis ‘iets extra’s om iemand tevreden te stellen, te troosten of een teleurstelling te verzachten’. Heel in de verte herinnert snoepje in deze betekenis aan de uitdrukking een doekje voor het bloeden.

Financiële en fiscale snoepjes

Je treft het woord snoepje de laatste tijd trouwens vaker aan in deze metaforische betekenis. Zo had columnist Theodor Holman het in mei van dit jaar in Het Parool over een financieel snoepje:

We moeten de aller-aller- allerarmste leren dat werken goed voor hem is, zoals je een hond zindelijk moet maken. Dus we verlagen de uitkering, en iedere keer dat de aller-aller-allerarmste wat goed doet, waarderen we dat. Dan geven we hem een financieel snoepje. Zo kun je een hond ook alles leren.

Ook in België is de metafoor bekend. Zo schreef het Belgische economische tijdschrift Trends in juni van dit jaar:

Waarom ook niet nadenken over een fiscaal snoepje? Dat kan België weer op de kaart zetten. Zo’n snoepje kan bijvoorbeeld de afschaffing van de roerende voorheffing op dividenden zijn.

Koopkrachtsnoepje is misschien een gelegenheidssamenstelling die we mogen negeren, maar snoepje in de metaforische betekenis ‘maatregel om iemand te paaien’ zou weleens een vaste waarde in onze taal kunnen worden.

Definitie

koopkrachtsnoepje (het, -s) financiële meevaller voor de burger waardoor diens koopkracht stijgt, al dan niet met de bijgedachte dat deze meevaller bedoeld is om de burger te paaien of de financiële pijn van een ander economisch verschijnsel (bv. inflatie) te verzachten