Skip to main content
Inloggen Van Dale Online

Van Dale

  • Inloggen Van Dale Online
  • Producten
  • Onderwijs
  • Zakelijk
  • Taaltrainingen
    • Werkwoordspelling
    • Correct Nederlands
    • Helder zakelijk schrijven
    • Zakelijke correspondentie
    • Masterclass Nederlands
    • Maatwerk / In-company
    • Testimonials
  • Gratis woordenboek
    • Gratis Rijmwoordenboek
  • Klantenservice

Column: Persoonsnamen in Van Dale

24-06-2022 24-06-2022 -
Leren - Weten - Werken - Ontspannen - vandale

‘Staan er ook eigennamen in Van Dale?’, wordt weleens gevraagd. Ja, als een eigennaam deel uitmaakt van een uitdrukking, hoort hij in het woordenboek. Vaak gaat het om Bijbelse of mythologische namen: Abraham, Adam, Methusalem, Pontius Pilatus. Daar zijn uitdrukkingen mee gevormd als weten waar Abraham de mosterd haalt en zo oud als Methusalem. Maar ook met andere (voor)namen zijn er uitdrukkingen, zoals klaar is Kees en boven Jan zijn. Vaak is een eigennaam een soortnaam geworden, die met een kleine letter wordt gespeld als je er een lidwoord (de, een, het) voor kunt zetten. Henkie in een gekke henkie is daar een voorbeeld van. De uitdrukking wordt gebruikt als persoonstypering van een sullige man die zich alles laat aanleunen.

Er zijn tientallen namen die op vergelijkbare wijze met een bijvoeglijk naamwoord worden gecombineerd: een houten klaas, vlugge japie, Hollands kaatje, verdomde lowietje, blinde maupie, helder mientje, blonde miep, manke nelis, malle pietje, rare tinus. Bij de vorming van zulke typeringen speelt vaak een vorm van rijm een rol. Aan assonantie (rijm door gelijkheid van klinkers) hebben we bekende persoonstyperingen te danken als crea bea, gekke gerrit, snelle jelle, stille willie en blonde dolly. Alliteratie (rijm door gelijkheid van beginklank) ligt aan de basis van uitdrukkingen als dolle dries, handige harry, jarige jet (of job), linke loetje, fluwelen frederik en gijsje goochem. Sommige van die uitdrukkingen hebben een historische of literaire basis. Een mooi voorbeeld daarvan is nieuwsgierig aagje. Deze persoonstypering gaat terug op het zeventiende-eeuwse kluchtspel Kluchtigh Avontuurtje van ’t Nieuwsgierigh Aeghje van Enckhuysen (1688). Het aardige van deze persoonstypering is dat ze inmiddels boven alle seksen en genders verheven is: een nieuwsgierig aagje betekent simpelweg: een nieuwsgierige persoon.

Ton den Boon, Nederlands hoofdredacteur van de Dikke Van Dale

Vorig artikel
Volgend artikel

Gerelateerde artikelen

Blog image Blog image
Moet kiplekker uit Van Dale?
25 juni 2021
Blog image Blog image
Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale? | Deel IX: Leuke dingen voor de mensen
21 februari 2019
Blog image Blog image
Het woordenboek als spiegel van zijn tijd
19 februari 2021
Woord van de Dag
anti-elite-extremisme

Niet omdat het woord nu zo’n ondoorzichtige betekenis heeft, maar vooral dankzij de twee koppeltekens is anti-elite-extremisme, dat vandaag in De Telegraaf zijn mediadebuut beleeft, een opvallende samenstelling. Meestal worden samenstellingen met anti- namelijk zonder koppeltekens gespeld: antiaanbakfolie tot antizwendelwetgeving, …

Het bericht anti-elite-extremisme verscheen eerst op Taalbank.

Lees verder

Search form

Aanbevolen artikelen

  • De Woorden van de Week – week...
    - 30-05-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 21-05-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 14-05-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 06-05-2023

 

Over Van Dale

Mensen begrijpen elkaar en de wereld beter als er geen taalbarrières zijn. Daarom biedt Van Dale je taaloplossingen op elk niveau. Van de bekende ‘Dikke’ of ‘Grote’ Van Dale en (online)woordenboeken in verschillende talen, tot taaltrainingen, databestanden en de handige Van Dale-app. Scholen maken dagelijks gebruik van onze complete schoolpakketten, bedrijven gebruiken onze online synoniemen-, verklarende en juridische woordenboeken. En met onze Van Dale Taaltrainingen maken we van iedereen een taalprofessional.



Van Dale App

 

Van Dale App - App StoreVan Dale App - Google Play Store

Servicepagina’s

  • Privacybeleid
  • Partners
  • Over Van Dale
  • Actuele storingen en onderhoud

Meer Van Dale

  • Probeer Van Dale Online
  • Van Dale Professioneel
  • Van Dale op school
  • Woord van het Jaar
  • Gratis rijmwoordenboek
  • Van Dale Lidwoorden
  • Van Dale Puzzelwoorden
  • Van Dale Synoniemen

Contact

  • Contact
  • Klantenservice
  • Routebeschrijving
  • Vacatures
  • Uw gegevens inzien, aanpassen of verwijderen

© Copyright 2023 Van Dale Uitgevers

  • Sitemap
  • Colofon
  • Voorwaarden
  • Twitter
  • Facebook
  • Linkedin